مضرات کلر موجود در آب آشامیدنی چیست؟

در حال حاضر دستگاه‌های تصفیه آب اسمز معکوس یکی از پر طرفدارترین سیستم‌های تصفیه آب موجود در بازار هستند. آنها برای حذف حدود ۹۹٪ از آلاینده‌ها از جمله فلزات سنگین، نمک‌ها و مواد شیمیایی طراحی شده‌اند. اما دو ماده اصلی که افراد را بیشتر نگران می‌کند، کلر (chlorine) و فلوراید (fluoride) است. آیا دستگاه‌های تصفیه آب اسمز معکوس می‌توانند کلر را از آب آشامیدنی حذف کنند؟

فیلتر ممبران اسمز معکوس، به خودی خود نمی‌تواند کلر را آب آشامیدنی حذف کند. در واقع کلر می‌تواند به فیلتر ممبران آسیب برساند. لکن کلر در مراحل اولیه تصفیه و قبل از رسیدن به فیلتر ممبران اسمز معکوس، توسط پیش-فیلتر کربن فعال حذف می‌شود. بنابراین می‌توانیم بگوییم که دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس کلر را از آب آشامیدنی حذف می‌کند.

کلر چگونه وارد آب آشامیدنی می‌شود؟

گندزدایی آب بوسیله کلر -کلرزنی آب- فرآیندی لازم الاجرا در تصفیه آب و آخرین اقدام جهت نابودی عوامل بیماری‌زا است تا بدینوسیله از شیوع بیماری‌های قابل انتقال از طریق آب جلوگیری شود. کلر (chlorine) و کلرامین (chloramines) دو ماده اصلی ضدعفونی کننده هستند که در شبکه‌های توزیع آب آشامیدنی استفاده می‌شوند. کمتر پیش می‌آید از مواد ضدعفونی کننده دیگری مانند دی اکسید کلر استفاده شود. در برخی از شبکه‌های توزیع آب، در فصول مختلف سال به تناوب از کلر و کلرامین استفاده می‌کنند.

آیا کلر موجود در آب آشامیدنی مضر است؟

ضد عفونی کردن آب به روش کلرزنی، می‌تواند به تشکیل گروهی از مواد شیمیایی به نام تری‌هالومتان‌ها (THMs) منجر شود که برای سلامتی انسان مضر هستند. تری‌هالومتان‌ها بر اثر واکنش کلر موجود در آب با مواد آلی طبیعی (پوشش گیاهی، برگ های مرده) تشکیل می‌شود. این اتفاق بیشتر در آب آشامیدنی تامین شده از آب‌های سطحی مانند دریاچه‌ها و رودخانه‌ها رخ می‌دهد.

زمانی که افراد تری‌هالومتان‌ها را در سطوح بالا و طی سالیان متمادی دریافت می‌کنند، خطر ابتلا به سرطان مثانه در آنها افزایش می‌یابد. سایر عوارضی که ممکن است با تری‌هالومتان‌ها مرتبط باشد، سرطان رکتوم و روده بزرگ و همچنین اثرات نامطلوب بر رشد جنین در دوران بارداری است.

حداکثر مقدار مجاز کلر

حداکثر مقدار مجاز کلر محلول در آب آشامیدنی که ”حداکثر سطح آلودگی“ (maximum contaminant level – MCL) نیز نامیده می‌شود، ۴ mg/L یا ۴ ppm است. مصرف این مقدار کلر عوارض خطرناکی برای انسان در پی ندارد. اما مقدار کلر محلول در آب شهری معمولاً خیلی بیشتر از این مقدار است. احتمالا به این دلیل که مقامات بهداشتی بر این باورند که فواید کلر در گندزدایی آب بیشتر از مضرات آن است.

راه‌های حذف کلر آب

دستگاه‌های تصفیه آب اسمز معکوس یک راه حل مقرون به صرفه برای تامین آب آشامیدنی بدون کلر است. کلر در فیلتر کربن فعال گرانولی (GAC) دستگاه‌های تصفیه آب جذب می‌شود. تقطیر راه دیگری برای حذف کلر از آب آشامیدنی است. اما خروجی کم آب و مصرف بالای انرژی دستگاه‌های تقطیر باعث شده تا کمتر مورد استفاده قرار گیرند. جوشاندن آب به مدت ۱۵ دقیقه راه‌حل دیگری برای خروج کلر از آب لوله‌کشی است. در ضمن از آنجا که گاز کلر سبک تر از هوا است، در دمای اتاق بدون نیاز به جوشاندن، تبخیر می‌شود.

آیا اسمز معکوس کلر را حذف می کند؟

برای حذف کلر، دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس یک انتخاب عالی است. فیلتر ممبران اسمز معکوس به خودی خود نمی‌تواند کلر را حذف کند. همه دستگاه‌های تصفیه آب اسمز معکوس دارای جزء دیگری هستند که بخش عمده‌ای از کلر موجود در آب را حذف می‌کند (تا ۹۵% و حتی بیشتر). این کار معمولا در مراحل دوم وسوم تصفیه و به کمک فیلتر کربن فعال انجام می‌شود. پس می‌توان گفت که دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس کلر را از آب آشامیدنی حذف می‌کند.

مراحل تصفیه آب در دستگاه‌های تصفیه آب اسمز معکوس

دستگاه‌های تصفیه آب اسمز معکوس حداقل دارای ۵ مرحله جداسازی (filtration) هستند که عبارتند از:

• پیش-فیلتر رسوبات (sediment) در مرحله اول
• پیش-فیلتر(های) کربن در مراحل دوم و سوم
• فیلتر ممبران اسمز معکوس در مرحله چهارم
• پس-فیلتر کربن در مرحله پنجم

این مراحل برای حذف انواع مختلف آلودگی از آب آشامیدنی طراحی شده‌اند. کلر (ماده ضد عفونی کننده آب) توسط فیلترهای کربن تعبیه شده قبل از فیلتر ممبران (مراحل دوم و سوم)، حذف می‌شود.

تاثیر کلر بر فیلتر ممبران اسمز معکوس

همانطور که قبلا اشاره شد، فیلتر ممبران اسمز معکوس به تنهایی قادر به حذف کلر نیست. در واقع، کلر می‌تواند به فیلتر ممبران آسیب برساند. به همین دلیل تمام دستگاه‌های تصفیه آب اسمز معکوس، حداقل یک مرحله پیش فیلتر برای خلاص شدن از شر کلر محلول در آب دارند.

سوالات متداول

کلر موجود در آب برای بدن ضرر دارد؟

کلر موجود در آب می تواند باعث به وجود آمدن گروهی خطرناک از مواد به نام تری هالومتان ها شود که ماده ای سرطان زا و مضر برای بدن است، به همین جهت باید از آب آشامیدنی مصرفی خود آن را حذف کنیم.

آیا کلر آب به دستگاه تصفیه آسیب می رساند؟

فیلتر ممبران اسمز معکوس به تنهایی قادر به حذف کلر نیست و همین امر می تواند به فیلتر ممبران آسیب برساند، به همین جهت قبل از ورود آب به فیلتر ممبران چند فیلتر می گذارند تا کلر آب را در مراحل ابتدایی بگیرند.