فیلترهای دستگاه تصفیه آب خانگی، جزو لوازم مصرفی دستگاه محسوب می‌شوند و پس از گذشت مدت زمان معین یا تصفیه مقدار معینی آب (هر کدام که زودتر به پایان برسد) اشباع می‌شوند و باید تعویض شوند. تعویض به موقع فیلترها نقش مهمی در کیفیت آب تصفیه شده و سالم ماندن دستگاه تصفیه آب دارد. چنانچه فیلتری به حد اشباع خود برسد، توانایی جذب یا حذف ناخالصی‌های موجود در آب را ندارد و این ناخالصی‌ها به مراحل بعدی دستگاه تصفیه آب رفته و در قطعات آن رسوب می‌کند و باعث خرابی آن می‌شود. بنابراین فیلترهای دستگاه تصفیه آب خود را سر موقع تعویض کنید. بهترین دستگاه تصفیه آب خانگی هم وقتی که عمر مفید فیلترهای آن به پایان رسیده باشد نمی‌تواند آب آشامیدنی سالم و بهداشتی در اختیار شما قرار دهد.
آنچه در این مقاله می خوانید ...
انواع فیلترهای دستگاه تصفیه آب خانگی
دستگاه‌های تصفیه آب به طور معمول دارای شش فیلتر هستند که هر فیلتر برای حذف نوع خاصی از آلاینده‌ها و ناخالصی‌های موجود در آب طراحی شده. این فیلترها به ترتیب عبارتند از:
- مرحله اول – فیلتر رسوب‌گیر یا پلی پروپیلن (PP)
- مرحله دوم – فیلتر کربن فعال دانه‌ای یا گرانولی (T28 GAC/UDF)
- مرحله سوم – فیلتر کربن فعال بلوکی (CTO)
- مرحله چهارم – فیلتر ممبران کامپوزیت لایه نازک (TFC)
- مرحله پنجم – فیلتر کربن فعال پسین یا پست کربن (T33 GAC)
- مرحله ششم – فیلتر معدنی ساز (مینرال) یا قلیایی ساز
روی بعضی از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی علاوه بر این شش فیلتر، فیلترهای دیگری هم نصب می‌شوند که عبارتند از فیلتر ماوراء بنفش (UV-C)، فیلتر مادون قرمز (F-IR) و فیلتر فلوراید.
دستگاه تصفیه آب کدام آلاینده‌ها را حذف می‌کند؟
بسته به تعداد و نوع فیلترهای استفاده شده، دستگاه‌های تصفیه آب تمام یا بخش قابل توجهی از آلاینده‌های موجود در آب آشامیدنی را حذف می‌کنند. این آلاینده‌ها عبارتند از:
- مواد معدنی و نمک‌ها
- نیترات و نیتریت
- پاتوژن‌ها (ویروس‌ها، باکتری‌ها، کپک‌ها و کیست‌ها)
- فلزات سنگین (سرب، آرسنیک، کادمیوم، کروم، سلنیوم و جیوه)
- حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها
- رسوبات (شن و ماسه، خاک رس، زنگ‌زدگی، آزبست و جلبک)
- ترکیبات آلی فرار (VOCs)
- عناصر شیمیایی مانند کلر، برم، فلوراید و آهن
- طعم و بوی نامطبوع آب
عمر مفید فیلترهای تصفیه آب به چه عواملی بستگی دارد؟
فیلترهای دستگاه تصفیه آب به عنوان لوازم مصرفی، عمر مفید محدود و تقریباً مشخصی دارند. عمر مفید آنها به این عوامل بستگی دارد:
- میزان آب عبوری: هرچه میزان آب عبوری از فیلتر بیشتر باشد، منافذ آن زودتر مسدود می‌شود و سریعتر باید تعویض شود.
- کیفیت آب: هرچه کیفیت آب پایین‌تر باشد، منافذ فیلترها سریعتر مسدود می‌شود و زودتر باید تعویض شوند.
- نوع فیلتر: بعضی از فیلترها سریعتر از بقیه فرسوده می‌شوند و زودتر باید تعویض شوند. به طور مثال فیلتر رسوب‌گیر (مرحله اول) زودتر از فیلتر ممبران (مرحله چهارم) باید تعویض شود.
هرچه از عمر فیلترهای دستگاه تصفیه آب می‌گذرد، کیفیت آب تصفیه شده افت می‌کند و اگر فیلترهای آن به موقع تعویض نشوند به مرحله‌ای می‌رسد که دیگر بود و نبود دستگاه فرقی با هم نداشته باشد.
عمر مفید فیلترهای دستگاه تصفیه آب
در این قسمت به زمان تعویض فیلترهای دستگاه تصفیه آب می‌پردازیم.
- مرحله اول – فیلتر رسوب‌گیر یا پلی‌پروپیلن (PP)
فیلتر رسوب‌گیر یک فیلتر مکانیکی برای حذف ذرات جامد معلق (غیر محلول) از آب است. وظیفه این فیلتر حذف شن و ماسه، گل و لای، زنگ‌زدگی و جلبک از آب است. این نوع فیلتر توانایی حذف مواد شیمیایی، فلزات سنگین، نمک‌ها و موجودات میکروسکوپی موجود در آب را ندارند.
عمر مفید فیلتر رسوب‌گیر چهار تا شش ماه است. با این حال، بهترین راه برای اطلاع از زمان تعویض این فیلتر، کنترل فشار آب خروجی دستگاه تصفیه است. وقتی فشار آب شروع به کاهش کرد، زمان تعویض فیلترهاست. تغییر تدریجی رنگ فیلتر رسوب‌گیر از سفید به قهوه‌ای، علامت خوبی برای تعویض آن است. به همین دلیل محفظه (housing) فیلتر مرحله اول را از مواد شفاف ساخته‌اند تا فیلتر درون آن به راحتی دیده شود.
از عوارض دیر عوض کردن فیلتر رسوب‌گیر، رسوب کردن املاح آب داخل شلنگ‌ها و مخزن ذخیره دستگاه تصفیه آب است. علاوه بر این باعث می‌شود فیلترهای مراحل بعدی دستگاه مخصوصا فیلتر ممبران زودتر مسدود شوند. - مرحله دوم – فیلتر کربن فعال دانه‌ای یا گرانولی (T28 GAC/UDF)
فیلتر کربن فعال گرانولی (GAC) آلاینده‌هایی مانند کلر، آفت‌کش‌ها، علف‌کش‌ها، ترکیبات آلی فرار (VOCs) و پاتوژن‌های موجود در آب را جذب می‌کند و در نتیجه طعم و بوی نامطبوع آب را از بین می‌برد. فیلتر کربن بر خلاف فیلتر رسوب‌گیر، از روش جذب برای حذف آلاینده‌های آب استفاده می‌کند. فیلتر کربن قادر به حذف نمک و مواد معدنی نیست.
عمر مفید فیلتر کربن فعال گرانولی (GAC) شش تا نه ماه است. هرگز از فیلتر کربن فعال گرانولی برای بیش از یک سال استفاده نکنید. تعویض این فیلتر اصول خاص خود را دارد و حتما قبل از استفاده باید شستشو شود. چنانچه شستشوی فیلتر به درستی انجام نشود، ذرات کربن آن به فیلترهای مراحل بعد رفته و آنها را مسدود می‌کند.
دیر عوض کردن فیلتر کربن فعال گرانولی (GAC) موجب خراب شدن فیلتر ممبران می‌شود. فیلتر کربن تنها می‌تواند مقدار معینی از آلاینده‌ها را جذب کند. این آلاینده‌ها به مرور روی سطح فیلتر می‌نشینند و شروع به مسدود کردن منافذ آن می‌کنند. سرانجام فیلتر اشباع می‌شود و کلر همراه با آب از فیلتر عبور کرده و غشای فیلتر ممبران را تخریب می‌کند. فیلتر ممبران کامپوزیت لایه نازک (TFC) یا پلی آمید (PA)، در برابر کلر آسیب پذیر است. - مرحله سوم – فیلتر کربن فعال بلوکی (CTO)
فیلتر کربن فعال بلوکی (CTO) مکمل فیلتر کربن فعال گرانولی (GAC) است. فیلتر کربن فعال بلوکی به شکل یک استوانه تو خالی است که ذرات کربن آن پنج تا بیست برابر کوچکتر از ذرات کربن فیلتر کربن فعال گرانولی است. در نتیجه آلاینده‌های بیشتری را جذب می‌کند. فیلتر کربن فعال بلوکی علاوه بر کلر، آفت‌کش‌ها، علف‌کش‌ها، ترکیبات آلی فرار (VOCs) و پاتوژن‌های موجود در آب، فلزات سنگین و گوگرد را هم تا حدودی جذب می‌کند.
عمر مفید فیلتر کربن فعال بلوکی (CTO) شش تا نه ماه است. هرگز از فیلتر کربن فعال بلوکی برای بیش از یک سال استفاده نکنید. دیر عوض کردن فیلتر کربن فعال بلوکی (CTO) موجب خراب شدن فیلتر ممبران می‌شود. - مرحله چهارم – فیلتر ممبران کامپوزیت لایه نازک (TFC)
فیلتر ممبران اصلی‌ترین فیلتر دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس محسوب می‌شود. این فیلتر دارای منافذی به قطر 0001/0 میکرون است و بخش عمده‌ای از سختی آب (TDS) از جمله نیترات، سرب، آرسنیک، فلوراید و بسیاری دیگر از نمک‌ها، فلزات سنگین و یون‌ها را به طور کلی از آب حذف می‌کند.
عمر مفید فیلتر ممبران یک و نیم تا دو سال است. بهترین روش برای تشخیص زمان تعویض فیلتر ممبران، استفاده از سختی‌سنج (TDS meter) است. چنانچه عمر مفید فیلتر ممبران به پایان رسیده باشد، میزان سختی آب خروجی از دستگاه با سختی آب ورودی به آن تقریبا یکی می‌شود. تغییر طعم آب نیز می‌تواند نشانه‌ای برای تعویض فیلتر ممبران باشد. تعویض به موقع فیلترهای پایین دستگاه تصفیه آب (مراحل 1 ،2 و 3) عمر مفید فیلتر ممبران را افزایش می‌دهد. - مرحله پنجم – فیلتر کربن فعال پسین یا پست کربن (T33 GAC)
فیلتر پست کربن (post carbon) کیفیت آب تصفیه شده را افزایش و طعم آن را بهبود می‌بخشد. فیلتر کربن فعال در مراحل دوم و سوم، کلر و مواد شیمیایی موجود در آب را خذف و طعم و بوی نامطبوع آن را از بین می‌برد. فیلتر پست کربن در مرحله پنجم هر گونه بو یا مواد شیمیایی به جا مانده از مراحل قبل را از بین می‌برد. همچنین از آنجا که آب تصفیه شده برای مدتی در مخزن ذخیره دستگاه تصفیه آب باقی می‌ماند، ممکن است طعم و بوی آن عوض شود. هنگامی که شیر برداشت آب را باز می‌کنید، آب داخل مخزن ذخیره از فیلتر پست کربن عبور می‌کند و طعم و بوی نامطبوع آن از بین می‌رود.
عمر مفید این فیلتر بین یک تا یک و نیم سال است. بهتر است این فیلتر را همراه فیلتر ممبران (مرحله 4) تعویض کنید. - مرحله ششم – فیلتر معدنی ساز (مینرال) یا قلیایی ساز
وظیفه این فیلتر افزودن مواد معدنی مفید به آب تصفیه شده است. این فیلتر وظیفه دارد تا املاح و موادمعدنی مفید مثل کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم که در مرحله چهارم فرایند تصفیه توسط فیلتر ممبران از آب حذف شده را به آب تصفیه شده برگرداند. در ضمن ph آب تصفیه شده را افزایش می‌دهد که به همین دلیل بعضی اوقات به آن alkaline به معنی ”قلیایی ساز“ نیز می‌گویند.
عمر مفید این فیلتر بین یک تا یک و نیم سال است. بهتر است این فیلتر را همراه فیلتر ممبران (مرحله 4) تعویض کنید.
نتیجه‌گیری
معمولاً فیلترهای پایین دستگاه تصفیه آب (مراحل 1، 2 و 3) همگی در یک زمان و فیلترهای بالای دستگاه (مراحل 4، 5 و 6) هم در یک زمان تعویض می‌شوند. تعویض تک تک آنها در زمان‌های مختلف نه امکان‌پذیر است و نه ضروری. مدت زمان دقیقی برای تعویض فیلترها وجود ندارد و معمولا یک دامنه زمانی برای تعویض آنها بیان می‌شود. ولی به عنوان یک دستورالعمل کلی می‌توان گفت که فیلترهای پایین دستگاه تصفیه آب هر 4 تا 6 ماه یکبار تعویض شوند. فیلترهای بالای دستگاه هم هر یک و نیم تا دو سال تعویض شوند. البته این دستورالعمل کلی است و بهتر است فیلترها را دوره‌ای کنترل و در صورت نیاز تعویض کنید.
سوالات متداول
فیلتر های دستگاه تصفیه آب هر چند ماه باید عوض شوند؟
مدت زمان دقیقی برای تعویض فیلترها وجود ندارد و معمولا یک دامنه زمانی برای تعویض آنها بیان می‌شود. ولی به عنوان یک دستورالعمل کلی می‌توان گفت که فیلترهای پایین دستگاه تصفیه آب هر 4 تا 6 ماه یکبار تعویض شوند. فیلترهای بالای دستگاه هم هر یک و نیم تا دو سال تعویض شوند.
آیا تعویض دیر به دیر فیلتر ها برای دستگاه تصفیه آب مضر است؟
جواب مثبت است. زیرا فیلتر های سه گانه پایین وظیفه حذف کلر آب را دارند اما اگر خراب شوند کلر از این سه فیلتر رد شه و به فیلتر ممبران شما آسیب می رساند.
